Wat is esdoornvergiftiging of atypische myopathie?
Atypische myopathie of esdoornvergiftiging is een zeer acute spierziekte die optreedt na het opeten van de esdoornzaden, planten of zaailingen.
Er zijn verschillende theorieën over de reden waarom paarden deze acute spierziekte hebben, maar onderzoekers zijn er wel al over eens dat dit te maken heeft de stof hypoglycine A die in de zaden en plant zitten.
Nadat paarden deze stof opnemen, wordt dit in het lichaam omgezet naar een zuur die de vezels in de spieren aan een hoog tempo aantasten.
De spieren die het snelst aangetast worden, zijn de skelet- en ademhalingsspieren. In een volgend stadium worden pas de bewegingsgerelateerde spieren aangetast.
Bij een vergiftiging is de kans op sterfte helaas zeer groot (zo’n 75%) en treedt sterfte op na 12 tot 72 uur. Hoe ernstig de vergiftiging is, hangt af van een aantal factoren.
Enerzijds hangt het af van de hoeveelheid esdoornbladen en -zaden die het paard opat. Het is echter zo dat de hoeveelheid hypoglycine A, de stof die de vergiftiging veroorzaakt, verschillend kan zijn van boom tot boom en zelfs van zaadje tot zaadje. Zo kan een paard al heel ziek zijn van enkele hoog geconcentreerde zaden.
Hoe kan je paard vergiftigd geraken?
Je paard wordt vergiftigd door de esdoornzaden, bladen en zaailingen op te eten. In het najaar zijn het vooral de esdoornzaden die voor vergiftigingen zorgen, maar ook in het voorjaar is het risico op zaailingen in je weide groot.
Ook in gedroogde vorm blijven delen van de esdoorn giftig. Zorg er dan ook voor dat je hooi niet van weiden komt waar esdoorns in de buurt staan.
Na de droge zomer van 2018 waren er heel veel esdoornzaden en hierdoor zijn er nu heel veel zaailingen te vinden in de weides.
Dit is meteen de reden dat paarden die veel weidegang krijgen een grotere kans maken om een esdoornvergiftiging op te lopen dan paarden die de meeste uren van de dag op stal staan.
Welke paarden lopen het meeste risico om ziek te worden?
Aangezien de esdoornvergiftiging enkel kan voorkomen als het paard op de weide staat, lopen paarden die voortdurend buiten leven logischerwijs meer risico om ziek te worden.
Verder komt de ziekte vaker voor bij jonge dieren en merries, maar dit kan ook te verklaren zijn doordat deze paarden vaker op een weide staan.
Elk paard kan echter ziek worden!
Hoe kan je voorkomen dat je paard vergiftigd wordt?
Het is belangrijk om te voorkomen dat je paard de zaden of zaailingen van de esdoorn kan opnemen. Dit kan je op volgende manieren proberen:
- Zet de stukken weide af waar zaden of zaailingen zijn;
- Haal de paarden van risicoweiden af in oktober voor de eerste blad- en zaadval;
- Verwijder, voor zover dat mogelijk is, esdoorns in de buurt van de weide. Jonge esdoorns gaan vaak op in het struikgewas. Ga dus gericht opzoek naar het typische esdoornblad;
- Geef de paarden voldoende hooi, op deze manier zullen ze minder geneigd zijn om van de zaden te eten;
- Verwijder de aanwezige zaden en zaailingen zoveel mogelijk;
- Sommige selectieve herbiciden zijn ook effectief voor de zaailingen van de esdoorn. Hou de paarden nog minimaal twee weken van de weide af tot alle scheuten zijn vergaan.
Neem geen enkel risico! Aangezien een esdoornvergiftiging zo dodelijk is, is het belangrijk om paarden meteen van besmette weiden af te halen.
Hoe kan je zien dat je paard vergiftigd is?
Paarden met atypische myopathie kunnen heel verschillende symptomen hebben. De belangrijkste som ik hieronder even op:
- Spierzwakte en -stijfheid;
- Beven;
- Spierspasmen;
- Veel liggen als gevolg van spierzwakte;
- Ademhalingsproblemen;
- Niet kunnen blijven staan;
- Verhoogde pols- en ademhalingsfrequentie;
- Donkerkleurige urine.
Wat kun je doen als je vermoed dat je paard vergiftigd is?
Paarden die atypische myopathie hebben, mogen niet meer vervoerd worden aangezien dit de ziekte kan verergeren. De zorgen moeten op de weide gebeuren en er moet zo snel mogelijk een dierenarts bijgehaald worden. Er zijn enkele zaken die kunnen gebeuren:
- Haal het paard onmiddelijk weg van de esdoornzaden en zet hen in de dichtstbijzijnde (schuil)stal. Zorg voor een zachte bodembedekking, aangezien een vergiftigd paard veel zal liggen. Verplaats het paard echter zo weinig mogelijk om meer schade te voorkomen;
- Bel meteen je dierenarts! Die zal ontstekingsremmers, pijnstillers, antioxidanten, vitaminen en vocht toedienen;
- Controleer of het paard het koud heeft en leg er desnoods een deken over. Begint je paard te zweten, droog deze dan zoveel mogelijk af.
Er is geen behandeling voor atypische myopathie, enkel de symptomen kunnen behandeld worden.
Wie is er verantwoordelijk als een van jouw paarden ziek wordt of sterft door een esdoornvergiftiging?
Als de esdoorns op jouw eigen perceel staan, ben je zelf verantwoordelijk voor de zaden die er af vallen.
Wil je esdoorns kappen die een stam hebben met een diameter van meer dan 1m, dan heb je een kapvergunning nodig. De kans dat de gemeente dit zal weigeren is klein, aangezien de aanwezigheid van esdoorns levensgevaarlijk is voor je paarden en je de gemeente anders aansprakelijk kan stellen in geval van een ziek paard of overlijden.
Esdoornzaden die op jouw perceel vallen door de buren, zijn de verantwoordelijkheid van jouw buurman. Esdoornzaden zijn aantoonbaar levensgevaarlijk voor paarden. Dit kan een grond zijn van burgerlijke aansprakelijkheid of burenhinder. Je kan je buurman aansprakelijk stellen bij het overlijden van je paard.
Bovenstaande tekst is geen bindend juridisch advies. Voor meer informatie hieromtrent kan je terecht op de website van Paardenpunt Vlaanderen.
Bronnen:
UGent – Atypische myopathie bij het paard
